هیأت وزیران در جلسه مورخ 19/ 2/ 1378 بنا به پیشنهاد کمیسیون فرهنگی هیأت دولت و به استناد تبصره (10) قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه – مصوب 1375 – آیین نامه اجرایی قانون مذکور را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی ، عناوین و اصطلاحات بیگانه
مصوب 1378,02,19با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1 – تعاریف اصطلاحات و واژه های استفاده شده در این آیین نامه به شرح زیر می باشد:
الف – قانون: قانون ممنوعیت بکارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 1375.
ب – فرهنگستان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ج اسم خاص: اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین بکار می رود.
د – روزنامه و سایر مطبوعات: نشریه های نوشتاری یا به صورتهای دیگر که به طور مستقیم با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف، در زمینه های گوناگون بر اساس قانون مطبوعات مصوب 22 / 12 /1364 مجاز به انتشار می باشند.
هـ – گزارشها و مکاتبات: گزارشها و نامه های رسمی که با امضای مسؤولان دستگاههای مندرج در قانون ارسال می شوند.
و – سخنرانی و مصاحبه رسمی: سخنرانی و مصاحبه روسای قوای سه گانه، وزیران، معاونان رییس جمهور، روسای دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری، دادستان کل کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرماندهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه گانه ارتش و فرمانده نیروی انتظامی، معاونان وزیران، رؤسای دانشگاهها ومؤسسه های آموزش عالی، رؤسا، معاونان و مدیران کل سازمانهای دولتی وافراد همتراز آنان.
ماده 2 – دستگاههای قانونگذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمانهای وابسته به آنها و شرکتهای زیر پوشش، وابسته یا تابعه و شرکت های دولتی، ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی ازوزارتخانه ها یا سازمانهای دولتی اداره می شوند و یا به نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده می کنند یا قسمتی از بودجه آنان را دولت تأمین می کند و مؤسسه ها و شرکتهایی که شمول مقررات بر آنها مستلزم ذکرنام است مانند سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت مخابرات ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران وهمچنین شهرداریها و مؤسسه ها و نهادهای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (5) قانون محاسبات عمومی، مشمول قانون واین آیین نامه می باشند.
ماده 3 – مقامات مذکور در ماده (1) و دستگاههای موضوع ماده (2) این آیین نامه موظفند الفاظ و واژه های بیگانه را در گزارش نویسی، نامه نگاری، سخنرانی و مصاحبه های رسمی بکار نبرند.
ماده 4 – آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه های متعلق به سایر زبانها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم اکنون جزیی از زبان فارسی محسوب می شود یا واژه ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم خوانی و تناسب داشته باشد، واژه بیگانه تلقی نمی شود.
ماده 5 – مکاتبات و آگهی هایی که دستگاههای موضوع ماده (2) برای مخاطبان غیرایرانی تهیه می کنند از شمول این آیین نامه خارج است.
ماده 6 – افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبانهای خاص اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی یا گویش های محلی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن می گویند، مجازند از اسامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری خدمات، محصولات و مؤسسه ها و اماکن مربوط با درج معنا و خاستگاه به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده 7 – تبدیل نامهای خاص خدمات یا محصولات ساخت کشورهای دیگر به زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسامی مؤسسه هایی که این نوع محصولات را عرضه می کنند ضرورت ندارد.
ماده 8 – کالاهای صادراتی، مشروط بر اینکه در داخل کشور توزیع نشود، از شمول قانون و این آیین نامه خارج است.
ماده 9 – عبارتهای شامل الفاظ بیگانه که در نوشته ها یا سخنان موضوع قانون و این آیین نامه به لحاظ رعایت امانت در نقل قول یا بیان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون واین آیین نامه مستثنی هستند.
ماده 10– فرهنگستان موظف است با همکاری دستگاه های مشمول این آیین نامه به منظور زمینه سازی برای اجرای قانون و این آیین نامه تا سه سال واژه های بیگانه ای را که در دستگاه های یادشده به کار می رود به معادل فارسی تبدیل کند.
ماده 11 – صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با ایجاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینه سازی برای اجرای قانون و این آیین نامه با جدیت از بکارگیری واژه های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامه های خود رعایت نماید، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ملزم است واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد بکار برد.
ماده 12 – دستگاههای یاد شده در ماده (2) این آیین نامه که به کارگاهها، کارخانه ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانه تأسیس و پروانه کسب یا بهره برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می دهند موظفند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.
تبصره – به منظوررعایت حقوق مکتسبه و حمایت از تولیدکنندگان داخلی و صادرکنندگان، ادامه فعالیت واحدها، ارایه خدمات و تولید کالاهایی که قبلاً با نام غیر فارسی ، پروانه یا مجوز گرفته اند منوط به موافقت شورای موضوع ماده (17) این آیین نامه است.
ماده 13 – کلیه روزنامه ها و نشریه های فارسی زبان موظفند مفاد قانون را در چاپ آگهی های عمومی داخلی ، تبلیغاتی و تجاری رعایت کنند.
ماده 14 – استفاده از تابلو یا نوشته ها و نشانه هایی که منحصراً به خط غیرفارسی تنظیم شده باشد به استثنای نشانه های بین المللی ممنوع است . نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه استفاده از آنها جلوگیری کند.
تبصره– در مواردی که کاربرد خط غیرفارسی به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضرورت داشته باشد، تا یک سوم اندازه خط فارسی بلامانع است.
ماده 15 – چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میان صاحب مؤسسه و دستگاههای مجری اختلاف نظر پدید آید، مرجع تشخیص، فرهنگستان خواهد بود که به درخواست دستگاههای مجری نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره – فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگستان اعلام نظر نکرده است مجازاتهای موضوع تبصره (8) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده 16 – وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در صورت اطلاع یا مشاهده تخلف از مفاد ماده (12) این آیین نامه، طی اخطاریه به متخلف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف، 15 روز مهلت تعیین می کند تا رفع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور، تخلف رفع نشده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام می نماید تا نسبت به تعویض نشانه ها و تغییر اسامی و عناوین اقدام لازم بعمل آید. در صورت تکرار تخلف مراتب از طریق مراجع قضایی برای اعمال مجازاتهای بند (ج) و (د) تبصره (8) قانون منعکس خواهد شد.
ماده 17– به منظور هماهنگی بین دستگاه های اجرایی ذی ربط در انجام تکالیف مشخص شده در قانون و این آیین نامه و رفع مشکلات اجرایی، شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان تام الاختیار وزرای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و رؤسای سازمان های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ثبت اسناد و املاک کشور و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرمانده نیروی انتظامی، شهردار تهران و رییس فرهنگستان تشکیل خواهد شد. تصمیمات شورا حسب مورد برای اجرا یا تصمیم گیری مراجع قانونی ذی ربط ارسال می گردد.
تبصره– درصورت لزوم نمایندگان سایر دستگاه های ذی ربط با دعوت رییس شورا در جلسات حضور می یابند.
ماده 18 – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سایر سازمانهای ذی ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسایل ارتباط جمعی زمینه های اجتماعی و فرهنگی اجرای قانون و این آیین نامه را فراهم کنند.
حسن حبیبی- معاون اول رییس جمهور
منبع سایت صلح
