اکثریت وزرای عضو شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی در جلسه مورخ 9/9 /1378 باتوجه به اختیار تفویضی هیات وزیران ( موضوع تصویب نامه شماره 76305/ت19037هـ مورخ 29 /10 /1376 ) و به استناد ماده ( 18 ) اصلاحی قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران – مصوب 1378 – آیین نامه اجرایی عملیات پولی و بانکی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران را به شرح زیر تصویب نمودند:
آیین نامه اجرایی عملیات پولی و بانکی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران »
مصوب 1378,09,09با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1 – در این آیین نامه اسامی ذیل به جای عبارات مربوط بکار خواهد رفت :
قانون : قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران
و اصلاحیه های آن آیین نامه : آیین نامه اجرایی ماده ( 18 ) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران
بانک مرکزی : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
شورای عالی : شورای عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران
سازمان : سازمان هر یک از مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران
منطقه : هر یک از مناطق آزاد طبق قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحیه های آن
بانک : بانکهایی که دارای اجاره فعالیت در منطقه می باشند.
شعبه : واحدی از یک بانک یا موسسه اعتباری فعال در منطقه یا خارج از آن است که طبق اساسنامه بانک یا موسسه اصلی و در چهارچوب قوانین و مقررات منطقه به عملیات مجاز بانکی مبادرت می ورزد.
موسسه : موسسات اعتباری که دارای اجازه فعالیت در منطقه می باشند.
واحدهای بانکی : بانکها و موسسات و شعب بانکها و موسسات اعتباری ایرانی یا خارجی که در منطقه مجاز به فعالیت می باشند.
بانکداری برون مرزی : انجام انواع عملیات بانکی منحصراً با پولهای خارجی
دفتر نمایندگی : دفتر نمایندگی بانکها و موسسات اعتباری که در منطقه تاسیس می شود.
فصل دوم – شرایط تاسیس بانک و موسسه
ماده 2 – تاسیس بانک و موسسه و اشتغال به عملیات بانکی و استفاده از نام بانک یا موسسه در منطقه تنها با رعایت مفاد قانون و این آیین نامه و دستورالعملهای مربوط مجاز است .
تبصره – واحدهای بانکی که مجوز فعالیت بانکداری برون مرزی را دریافت می کنند مکلفند واژه « برون مرزی » را همراه نام خود بکار برند.
ماده 3 – بانکها و موسساتی که با سرمایه ایرانی یا خارجی و یا با مشارکت ایرانی و خارجی در منطقه به ثبت برسند و مرکز اصلی آنها نیز در همان منطقه باشد بانک یا موسسه ایرانی ثبت شده در منطقه محسوب می شوند.
ماده 4 – تاسیس بانک و موسسه و افتتاح شعب بانکها و موسسات اعم از ایرانی یا خارجی در مناطق موکول به پیشنهاد سازمان و صدور مجوز توسط بانک مرکزی است .
تبصره 1 – اساسنامه بانکها و موسسات و هرگونه تغییرات بعدی در اساسنامه آنها باید پس از پیشنهاد سازمان به تایید شورای پول و اعتبار برسد.
تبصره 2 – تاسیس بانک و موسسه به صورت شرکت سهامی عام یا خاص با سهام با نام طبق مفاد قانون و این آیین نامه و مقررات مندرج در لایحه اصلا ح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 امکانپذیر است .
تبصره3(الحاقی 23/02/1388)– بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ترتیبی اتخاذ نماید که در مدت یک ماه از زمان دریافت پیشنهاد سازمان برای تأسیس بانک و مؤسسه، مجوز تأسیس بانک صادر گردد و یا در صورتی که امکان تأسیس براساس قوانین و مقررات مربوط وجود نداشته باشد، مراتب را به سازمان اعلام نماید. مدت زمانی که از تاریخ اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صرف تأمین و واریز سرمایه اولیه توسط متقاضی تأسیس می گردد، در محاسبه مهلت یادشده لحاظ نخواهد شد.
ماده 5 – ثبت بانک یا موسسه و یا شعبه بانک خارجی در منطقه منوط به صدور مجوز موضوع ماده ( 4 ) این آیین نامه می باشد. مرجع ثبت در منطقه مکلف است قبل از ثبت واحدهای بانکی مزبور مجوز مربوطه را مطالبه کند.
تبصره – تاسیس دفتر نمایندگی بانکها و موسسات ایرانی یا خارجی منوط به تایید سازمان و ثبت در منطقه است . این دفاتر مجاز به انجام هیچگونه معاملات و عملیات بانکی نمی باشند.
ماده 6 – شعب بانکهایی که پیش از تصویب این آیین نامه در منطقه ایجاد شده اند، نیازی به اخذ مجوز جدید ندارند لیکن فعالیت آنان باید مطابق با مفاد این آیین نامه و دستورالعملهای مربوط انجام شود.
ماده 7 – حداقل سرمایه واحدهای بانکی در منطقه به شرح زیر تعیین می شود:
الف – بانک : حداقل سی و پنج میلیارد ( 000/000/000 /35 ) ریال که صد در صد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
ب – موسسه : حداقل پانزده میلیارد ( 000/000/000 /15 ) ریال که صددرصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
ج – شعبه بانک یا موسسه خارجی : حداقل ده میلیارد ( 000/000/000/ 10 ) ریال که صددرصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
د – واحدهای بانکی برون مرزی :
1 – بانک : حداقل 10 میلیون ( 000/000/ 10 ) دلار که صددرصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
2 – موسسه : حداقل پنج میلیون ( 000/000 /5 ) دلار که صددرصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
3 – شعبه بانک یا موسسه خارجی : حداقل 3 میلیون ( 000/000 /3 ) دلار که صددرصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود.
تبصره 1 – صدور مجوز تاسیس واحدهای بانکی موضوع بندهای ( الف ) ، ( ب ) و ( ج ) با سرمایه خارجی موکول به ارایه اعلامیه فروش ارز به یکی از واحدهای بانکی در مناطق به میزان سرمایه متعلق به اتباع خارجی ، خواهد بود.
تبصره 2 – وجوه سپرده شده نزد بانک مرکزی پس از ثبت واحدهای بانکی و ارایه مدارک ثبت شده شرکت ، مورد استفاده واحدهای مذکور قرار می گیرد.
تبصره 3(اصلاحی 23/02/1388)– تغییر حداقل سرمایه واحدهای بانکی با پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به تصویب شورای پول و اعتبار خواهد رسید.
ماده 8 – بانکها و موسسات فعال در منطقه می توانند با موافقت سازمان و تایید بانک مرکزی به تاسیس شعبه اقدام نمایند.
فصل سوم – نظام ارزی مناطق آزاد
ماده 9 – خرید و فروش کلیه ارزها در مقابل ریال یا سایر ارزها و کلیه معاملات و نقل و انتقالات ارزی در مناطق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آزاد است .
ماده 10 – نقل و انتقال کلیه ارزها از خارج از کشور به مناطق و از مناطق به خارج از کشور توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آزاد است .
تبصره – نقل و انتقال ارز از سایر نقاط کشور توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به مناطق و بالعکس ، تابع قوانین و مقررات ارزی کشور خواهد بود.
ماده 11 – نرخ خرید و فروش ارزها در مناطق و تبدیل آنها به ریال براساس عرضه و تقاضا در بازار آزاد تعیین می شود.
ماده 12 – بانکها و موسسات و شعب پس از گرفتن مجوز تاسیس موضوع ماده ( 4 ) این آیین نامه و ثبت در واحد ثبت منطقه ، با رعایت مفاد این آیین نامه و ارایه مدارک مشروح ذیل به سازمان ، می توانند فعالیت خود را شروع کنند:
– آگهی ثبت در روزنامه رسمی
– یک نسخه اساسنامه ثبت شده
– اعلام نشانی محل قانونی
ماده 13 – ضوابط فعالیت واحدهای بانکی در منطقه به ترتیب ذیل خواهد بود:
الف – کلیه واحدهای بانکی در مناطق ، تابع مقررات این آیین نامه و دستورالعملهای مربوط می باشند.
ب – معاملا ت کلیه واحدهای بانکی در مناطق به ریال ایران مشمول مقررات بانکداری اسلامی خواهد بود. این واحدها در معاملا ت خود به ارز مجاز به رعایت رویه های بانکی بین المللی هستند.
ماده 14 – در مقررات پولی و اعتباری که توسط بانک مرکزی جهت واحدهای بانکی در مناطق وضع می گردد هدف تسهیل و تشویق سرمایه گذاری در این مناطق و نیز حفظ موقعیت رقابتی بین المللی مناطق رعایت خواهد شد.
تبصره1(الحاقی 23/02/1388)– بانک های تجاری کشور مکلفند تمهیداتی اتخاذ نمایند تا حداقل یکی از شعب خود در مناطق آزاد را در حد شعبه مستقل و با درجه بالا ارتقا داده و حداکثر اختیارات ممکن را به آنها برای ارائه بیشترین خدمات به سرمایه گذاران داخلی و خارجی اعطا نمایند.
سازمان مکلف است گزارش اجرای این ماده را هر شش ماه یک بار به دولت ارائه نماید.
تبصره2(الحاقی 23/02/1388)– سازمان در قراردادهای مربوط به واگذاری زمین به عنوان شرط ضمن عقد تصریح می نماید که در صورت اعلام بانک تسهیلات دهنده مبنی بر عدم ایفای تعهدات خریدار (تسهیلات گیرنده)، سازمان نسبت به فسخ قرارداد و انتقال ملک به بانک به منظور استیفای حقوق بانک اقدام خواهد نمود.
ترتیبات اجرای این تبصره مطابق تفاهم نامه ای خواهد بود که حسب مورد بین سازمان و بانک ذیربط تنظیم می گردد.
ماده 15 – واحدهای بانکی برون مرزی مجاز به انجام عملیات بانکی به ریال ایران نمی باشند.
ماده 16 – واحدهای بانکی برای انجام معاملات ارزی باید مجوز بانک مرکزی را دریافت نمایند. واحدهای مزبور می توانند در تقاضای خود جهت تاسیس واحد موردنظر مجوز انجام عملیات ارزی را نیز درخواست نمایند.
ماده 17 – واحدهای بانکی که دارای مجوز انجام عملیات ارزی هستند برحسب نوع مجوز دریافتی می توانند با رعایت مفاد این آیین نامه و دستورالعملهای آن به ارایه خدمات و عملیات ذیل مبادرت کنند:
1 – برقراری روابط کارگزاری با سایر بانکها
2 – انجام انواع نقل و انتقالات پولی برای خود یا مشتریان
3 – انجام کلیه معاملات خرید و فروش ارزها به صورت نقدی به حساب خود یا مشتریان
4 – نگاهداری حسابهای جاری و پس انداز
5 – نگاهداری انواع سپرده های مدت دار با سررسیدهای مختلف
6 – دریافت انواع تسهیلات اعتباری
7 – انتشار، خرید، فروش ، پذیره نویسی و نگاهداری اوراق مشارکت و اوراق قرضه
8 – اعطای انواع تسهیلات اعتباری
9 – خرید و تضمین انواع اوراق تجاری
10 – انجام کلیه امور مربوط به اعتبارات اسنادی ، بروات و سفته ها و ضمانتنامه
11 – مدیریت داراییها و انجام خدمات سرمایه گذاری به حساب مشتریان
12 – انجام کلیه خدمات امانی و سایر امور مدیریتی
13 – سایر عملیات بانکی مجاز
تبصره – موسسات مجاز به نگهداری حسابهای جاری به ارز برای مشتریان خود نمی باشند.
ماده 18 – در عملیات بانکداری بین المللی کارمزد عملیات بانکی ، سود تسهیلات اعتباری دریافتی سپرده های مختلف و سود تسهیلات اعطایی براساس شرایط بازار آزاد تعیین می شود.
ماده 19 – واحدهای بانکی به جز واحدهای بانکی برون مرزی می توانند طبق ضوابط قانون عملیات بانکی بدون ربا و سایر قوانین ومقررات جاری منابع مالی موردنیاز خود را به ریال ، به طرق ذیل تامین نمایند:
1 – قبول سپرده های قرض الحسنه جاری و پس انداز
2 – قبول سپرده های سرمایه گذاری مدت دار
3 – انتشار اوراق مشارکت
4 – دریافت تسهیلات اعتباری از اشخاص حقیقی و حقوقی
تبصره – موسسات اعتباری مجاز به دریافت سپرده های قرض الحسنه جاری به ریال از مشتریان نمی باشند.
ماده 20 – واحدهای بانکی به جز واحدهای بانکی برون مرزی می توانند در چهارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا تسهیلات اعتباری به ریال اعطا نمایند.
ماده 21 – واحدهای بانکی به جز واحدهای بانکی برون مرزی در منطقه می توانند طبق مفاد اساسنامه خود به سایر عملیات بانکی مجاز به ریال مبادرت نمایند.
ماده 22 – بانکها و موسسات در مناطق مجاز به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی داراییهای خود نمی باشند.
ماده 23 – بانکها و موسسات و شعب بانکها و موسسات خارجی در مناطق همواره باید بخشی از سپرده های تودیع شده نزد خود را به میزان و نوع ارزی که بانک مرکزی تعیین می کند به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی تودیع کنند. میزان و نوع ارز سپرده های قانونی می تواند برحسب نوع سپرده و حدود فعالیت بانکها و موسسات متفاوت باشد.
تبصره – بانک مرکزی نسبت به سپرده های قانونی دریافتی به ارز سود ارزی مناسب به تشخیص خود پرداخت می نماید.
ماده 24 – بانکها و موسسات و شعب بانکها و موسسات خارجی در مناطق باید بخشی از سود ویژه سالیانه خود را به صورت اندوخته قانونی نگهداری کنند . میزان این اندوخته حداقل پانزده درصد (15% ) سود ویژه خواهد بود. ایجاد این اندوخته پس از آن که مبلغ به میزان سرمایه بالغ شد، اختیاری است .
ماده 25 – داراییها و بدهیهای ارزی واحدهای بانکی در مناطق باید بر مبنای نرخهای بازار آزاد در پایان هر دوره مالی تسعیر شود. مابه التفاوت حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای با سررسید یک سال و کمتر از یک سال در زمان تسعیر بایستی به حساب سود و زیان منظور شود.
ماده 26 – واحدهای بانکی در مناطق مجاز به قبول سهام خود به عنوان وثیقه تسهیلات اعطایی نمی باشند.
ماده 27 – بانکها و موسسات در مناطق مجاز به انجام عملیات ذیل نمی باشند:
الف – خرید و فروش کالا به حساب خود به منظور تجارت مگر در جهت اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا و در جهت رفع احتیاجات خود
ب – معاملات غیرمنقول جز برای بانکها و موسساتی که هدف اصلی آنها انجام معاملات غیرمنقول است بیش از سقف مصوب بانک مرکزی
پ – خرید سهام و مشارکت در سرمایه یک یا چند شرکت یا خرید سایر اوراق بهادار به حساب خود به میزانی بیش از سقف مصوب بانک مرکزی
ت – اعطای تسهیلات اعتباری به مدیر عامل و اعضای هیات مدیره و شرکتهایی که اشخاص مذکور در آن ذینفع هستند بیش از سقف مصوب بانک مرکزی
ث – اعطای تسهیلات اعتباری به اعضای هیات مدیره و مدیران سازمان و اعضای ارکان و مدیران و بازرسان بانک مرکزی ، مگر با رعایت مقررات خاص که به همین منظور به تصویب بانک مرکزی می رسد.
ماده 28 – در صورتی که سرمایه بانک یا موسسه بر اثر زیانهای وارد شده از حداقل مقرر در ماده ( 8 ) این آیین نامه کمتر شود، باید حداکثر ظرف شش ماه سرمایه خود را تکمیل کند.
فصل پنجم – مقررات مربوط به نظارت بر واحدهای بانکی منطقه
ماده 29 – کلیه بانکها و موسسات و شعب بانکها و موسسات خارجی در مناطق تحت نظارت بانک مرکزی خواهند بود و باید ضمن مراعات ضوابط و مقررات ذیل و درجهت رفع احتیاجات خود کلیه اطلاعات مورد نیاز بانک مرکزی را ارایه نمایند:
1 – سیاستهای پولی و اعتباری که از طرف بانک مرکزی تعیین می گردد رعایت نمایند.
2 – سپرده های قانونی خود را برای مقاطعی که بانک مرکزی تعیین خواهد کرد در قالب فرمهای تعیین شده نزد بانک مرکزی تودیع کنند.
3 – سرفصل حسابها و صورتهای مالی خود را به ترتیبی که مورد تایید بانک مرکزی باشد تنظیم و نگهداری کنند.
4 – استانداردها و ضوابط بانک مرکزی از جمله در مورد کفایت سرمایه را رعایت کنند.
5 – آمار و اطلاعات موردنظر را مطابق فرمها و برای مقاطع تعیین شده به شرح زیر برای بانک مرکزی ارسال کنند:
– خلا صه دفتر کل و صورت محاسبه سپرده های قانونی
– صورتهای مالی از جمله ترازنامه و حساب سود و زیان که به گواهی حسابرسان مستقل مورد تایید بانک مرکزی رسیده است .
6 – سایر اطلاعات مورد نیاز بانک مرکزی را درهر زمان که بانک مرکزی تعیین می کند، ارایه یا در اختیار آن بانک قرار دهند. این اطلاعات محرمانه تلقی شده و به صورت موردی یا فردی انتشار نخواهد یافت .
7 – با بازرسان اعزامی بانک مرکزی که با حکم کتبی در محل حضور می یابند همکاری کنند و اطلاعات لازم رادر اختیار آنان بگذارند.
ماده 30 – درصورتیکه بنا به تشخیص بانک مرکزی ادامه فعالیت واحد بانکی در منطقه با مخاطره همراه باشد بانک مرکزی می تواند نسبت به استقرار ناظر در واحد بانکی اقدام نماید.
ماده 31 – اعضای هیات مدیره و مدیرعامل و قایم مقام و یا اعضاء هیات عامل بانکها و موسسات و همچنین روسای شعب بانکها و موسسات ایرانی و خارجی در مناطق از نظر تخصصی و حرفه ای باید مورد تایید بانک مرکزی قرار گیرد.
ماده 32 – واحدهای بانکی در منطقه بابت خساراتی که در اثر عملیات آنها متوجه مشتریان می شود مسوول و متعهد جبران خسارات وارد شده می باشند. مدیرعامل و اعضای هیات مدیره هر بانک یا موسسه در منطقه نیز در مقابل صاحبان سهام و مشتریان مسوول خساراتی می باشند که در نتیجه تخلف هر یک از آنان از این مقررات یا اساسنامه خود به صاحبان سهام یا مشتریان وارد می شود.
ماده 33 – به منظور تسهیل در مبادله چکها و اسناد بانکی ، اتاق پایاپای اسناد بانکی توسط واحدهای بانکی با تایید بانک مرکزی در منطقه تاسیس می شود که هزینه عملیاتی آن از طرف واحدهای یادشده تامین می شود.
ماده 34 – نحوه نگهداری اوراق و اسناد و دفاتر، نحوه رسیدگی به تخلفات ، ترتیب انحلال و ورشکستگی واحدهای بانکی و سایر مواردی که در این آیین نامه پیش بینی نشده است طبق قانون پولی و بانکی مصوب سال 1351 می باشد.
ماده 35(اصلاحی 23/02/1388)– دستورالعمل ها و بخشنامه های مربوط به امور پولی و بانکی مناطق آزاد توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی تهیه و ابلاغ خواهد شد.
این متن جایگزین تصویب نامه شماره 51866/ ت17992هـ مورخ 31 /2 /1376 می شود.
این تصویبنامه در تاریخ به تایید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است .
حسن حبیبی
معاون اول رییس جمهور
منبع سایت صلح
