آئین نامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1379,12,23با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده1 ـ انجام امور مربوط به اجرای ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به حوزه معاونت قضائی قوه قضائیه محول می گردد که طبق مقررات این آئین نامه اقدام نماید.
ماده2 (اصلاحی 08/11/1380)ـ به منظور بررسی صلاحیت کسانی که متقاضی تأسیس مؤسسه مشاوره حقوقی و یا کارشناسی می باشند هیأتی مرکب از معاون قضائی رئیس قوه قضائیه، معاون آموزش، مدیرکل گزینش و استخدام قوه قضائیه به علاوه چهارتن از اساتید دانشگاه یا قضات عالی رتبه با تعیین رئیس قوه قضائیه تشکیل می گردد. ریاست هیأت با معاون قضائی می باشد. جلسات هیأت حداقل با حضور 5 عضو رسمیت داشته و رأی اکثریت معتبر خواهد بود. تصمیمات هیأت اداری بوده و با رأی اکثریتی که رئیس هیأت با آن موافق باشد قابل عدول خواهد بود. وظایف هیأت مذکور بشرح ذیل است:
الف ـ تعیین تعداد مشاور حقوقی یا کارشناس مورد نیاز در هر سال،
ب ـ بررسی و تعیین صلاحیت متقاضیان،
ج ـ نظارت و پیگیری بر حسن اجرای مقررات این آئین نامه،
د ـ نظارت و پیگیری نسبت به عملکرد مشاورین حقوقی و کارشناسان موضوع این آئین نامه،
هـ ـ پیگیری و رسیدگی به تخلفات مشاورین و کارشناسان موضوع این آئین نامه رأساً یا حسب درخواست شاکی خصوصی،
و ـ تعیین تکلیف برای سایرموارد ضروری که در این آئین نامه مسکوت است با توجه به روح این آئین نامه و قوانین و مقررات موجود.
ماده3 ـ متقاضیان اخذ مجوز تأسیس مؤسسة مشاوره حقوقی یا کارشناسی باید دارای شرایط ذیل باشند:
الف ـ تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران،
ب ـ داشتن حداقل 25 سال تمام سن،
ج ـ داشتن دانشنامه معتبر کارشناسی از دانشکده های معتبر داخلی یا خارجی (در حالت اخیر، به شرط ارزشیابی رسمی) در رشته حقوق برای متقاضیان مشاوره حقوقی و در رشته مورد تقاضا برای متقاضیان کارشناسی،
د ـ انجام خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم برای آقایان،
هـ ـ عدم سوء پیشینه کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی،
و ـ عدم اعتیاد به مواد مخدر به تأیید سازمان پزشکی قانونی،
ز ـ عدم اشتغال اعم از رسمی، قراردادی، پیمانی در وزارتخانه ها، سازمانها، ادارات و شرکتهای دولتی، نهاد های انقلابی، شهرداریها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و عدم اشتغال به سردفتری یا دفتریاری در زمان صدور مجوز،
ح ـ نداشتن سوء شهرت،
ط ـ داشتن وثاقت و تعهد به اصل نظام و قانون اساسی،
ی ـ عدم محکومیت به انفصال دائم از خدمات قضایی یا وکالت دادگستری و یا سلب صلاحیت برای متقاضیان شغل مشاوره حقوقی و عدم محکومیت به انفصال دائم از شغل کارشناسی برای متقاضیان کارشناسی.
تبصره ـ مشاغل آموزشی یا پژوهشی در دانشگاهها از مقررات بند (ز) مستثنی است.
ماده4 ـ در مهر ماه هر سال صورت نقاطی که احتیاج به مشاور حقوقی یا کارشناس رسمی دارد با تعیین تعداد مورد نیاز برای هر محل در روزنامه های کثیرالانتشار آگهی می گردد. متقاضیان باید ظرف مدت مقرر در آگهی درخواست خود را با درج مراتب ذیل در آن به معاونت قضایی قوه قضائیه تسلیم یا ارسال نمایند:
الف ـ مشخصات کامل طبق شناسنامه و میزان تحصیلات متقاضی،
ب ـ محل اقامت و نشانی پستی،
ج ـ سوابق شغلی قبل از درخواست،
د ـ تعیین محل مورد درخواست برای تأسیس مؤسسه مشاوره حقوقی یا کارشناسی.
ماده5 ـ درخواست متقاضیان باید دارای پیوستهای ذیل باشد:
الف ـ یک برگ تصویر مصدق از کلیة صفحات شناسنامه،
ب ـ شش قطعه عکس 4×3 ،
ج ـ گواهی های مذکور در ماده 3،
د ـ گواهی وثاقت به امضای کسی که فرد مورد نظر را برای مشاوره حقوقی یا کارشناسی مناسب معرفی کند،
هـ ـ گواهی سوابق اشتغال بهمراه مستندات مربوطه در صورت داشتن سابقه اشتغال.
د ـ نحوة رسیدگی، انتخاب و آموزش
ماده6 ـ درخواست متقاضیان به ترتیب وصول در معاونت قضایی ثبت و برای هر متقاضی پروندة جداگانه ای تشکیل می شود. معاونت مذکور، سوابق متقاضی را از مراجع اطلاعاتی و قضایی محل اقامت و اشتغال و از موسسه آموزش عالی مربوطه استعلام و دربارة صلاحیت وی بنحو مقتضی تحقیق و نتیجه را در پرونده منعکس و به هیأت موضوع ماده 2 این آئین نامه تسلیم می نماید.
ماده7 ـ معاون قضائی یا هیأت مذکور در ماده 2 می تواند انجام اقداماتی در رابطه با بررسی صلاحیت متقاضیان را از هسته های گزینش قوه قضائیه در استانها درخواست نماید. هسته گزینش مربوطه مکلف است نتیجه بررسی را ظرف مهلت مقرر به هیأت اعلام نماید.
ماده8 ـ از کلیة داوطلبان واجد شرایط به ترتیب مقرر در مواد آتی امتحان کتبی بعمل خواهد آمد. زمان و مکان برگزاری امتحان از طریق روزنامه های کثیرالانتشار اعلام می گردد.
تبصره ـ اعضای هیأت علمی رسمی دانشکده های حقوق به شرط داشتن مدرک دکتری تأیید شده و حداقل سه سال سابقه تدریس در دروس حقوقی از شرکت در این آزمون معاف می باشند.
ماده9 ـ مواد امتحانی برای داوطلبان مشاوره حقوقی عبارتند از:
متون فقه در حد تحریر‌الوسیله، قانون آئین دادرسی کیفری و مدنی، قانون مدنی و امور حسبی، قانون تجارت، قانون مجازات اسلامی و قانون ثبت اسناد و املاک.
ماده10 ـ مواد امتحانی برای داوطلبان کارشناسی رسمی عبارتند از:
الف ـ دروس تخصصی و فقهی مربوط به رشته مورد تقاضا.
ب ـ قوانین و مقررات مربوط به کارشناسی.
ماده11 ـ از پذیرفته شدگان در امتحان کتبی توسط هیأت یا اشخاصی که هیأت تعیین می کند مصاحبه شفاهی بعمل می آید.
ماده12 ـ چگونگی و نحوة انجام امتحان و امور مربوط به آن، از جمله انجام مصاحبه پس از قبولی در آزمون کتبی، را هیأت موضوع ماده 2 این آئین نامه مشخص می کند.
ماده13 ـ هیأت اسامی داوطلبانی را که صلاحیت آنان محرز تشخیص داده شده است جهت دستور صدور پروانه به اطلاع رئیس قوه قضائیه خواهد رسانید.
ماده14 ـ پروانه مشاورین و کارشناسان رسمی موضوع این آئین نامه به امضای کسی که از طرف رئیس قوه قضائیه تعیین می شود خواهد رسید. اعتبار پروانه مذکور دو سال خواهد بود که پس از آن برای مدتهای مشابه قابل تمدید می باشد. در صورت عدم تمدید پروانه، وکالت این افراد در مراجع قضائی پذیرفته نخواهد شد. همچنین ارجاع امر کارشناسی از سوی مراجع قضایی به کارشناسی که پروانة وی تمدید نشده است ممنوع می باشد.
ماده15 ـ متقاضیان مشاوره حقوقی پس از احرازصلاحیت و پذیرش آنان، بمدت 6 ماه دوره کارآموزی را، مانند کارآموزان قضایی، زیر نظر اداره کل آموزش قوه قضائیه طی می کنند.
تبصره(1) ـ هر کارآموز دارای کارنامه مخصوصی خواهد بود که از طرف معاونت قضایی یا اداره کل آموزش به او داده می شود. در این کارنامه حسن اخلاق کارآموز و عملکرد دوره کارآموزی وی از سوی اداره کل آموزش ثبت خواهد شد.
تبصره(2) ـ پذیرفته شدگانی که حداقل 6 ماه سابقه کار قضایی به تأیید مراجع مربوط داشته باشند و نیز اعضاء رسمی هیأتهای علمی دانشکده های حقوق داخل کشور که دارای مدرک تحصیلی دکتری در یکی از رشته های حقوقی باشند و حداقل پنج سال از آغاز استخدام رسمی آنها گذشته باشد، از انجام دوره کارآموزی معاف خواهند بود.
ماده16 ـ پذیرفته شدگان کارشناسی رسمی باید بمدت 6 ماه نزد یکی از کارشناسان رسمی در رشته مربوط که حداقل 5 سال سابقه کارشناسی داشته باشد کارآموزی نمایند. در رشته های جدید کارشناسی، شخص پذیرفته شده از کارآموزی معاف خواهد بود، مگر آن که هیأت مذکور در ماده 2 ترتیب دیگری را مقرر نماید.
ماده17 ـ پذیرفته شده هنگام اخذ پروانه با حضور اکثریت اعضای هیأت مذکور در ماده 2 به ترتیب ذیل سوگند یاد نموده و سوگندنامه و صورتجلسه مربوطه را امضاء می نماید.
متن سوگندنامه مشاور بشرح ذیل می باشد:
بسم ا… الرحمن الرحیم
در این موقع که می‌خواهم بشغل (مشاوره حقوقی) نائل شوم به خداوند قادر متعال سوگند یاد می کنم که همیشه قوانین و نظامات را محترم شمرده و جز عدالت و احقاق حق منظوری نداشته و برخلاف شرافت شغلی ام اقدام و اظهاری ننمایم و احترام اشخاص، مقامات قضایی اداری و همکاران و اصحاب دعوی را رعایت نموده و از اعمال نظر شخصی و کینه توزی و انتقام جویی احتراز و در امور و کار هایی که انجام می دهم راستی و درستی را رویه خود قرار داده و مدافع حق باشم و شرافت من وثیقه این سوگند است که یاد کرده و ذیل سوگندنامه را امضاء می نمایم.
متن سوگند‌نامة کارشناس رسمی بشرح ذیل می باشد:
بسم ا… الرحمن الرحیم
به خداوند متعال سوگند یاد می کنم در امور کارشناسی که به من ارجاع می گردد خداوند متعال را حاضر و ناظر دانسته به راستی و درستی عقیده خود را اظهار نمایم و نظریات شخصی را در آن دخالت ندهم و نظر خود را نسبت به موضوع کارشناسی به طور کامل اظهار نمایم و هیچ چیز را مکتوم ندارم و برخلاف واقع چیزی نگویم و ننویسم.
ماده18 ـ پذیرفته شدگان مشاوره حقوقی منفرداً یا مشترکاً اقدام به تشکیل موسسه می نمایند. دارندگان پروانه مکلف اند حداکثر ظرف مدت 6 ماه طبق مقررات مربوط به ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری نسبت به ثبت موسسه اقدام نمایند، در غیر اینصورت مجوز صادره باطل و بی‌اعتبار خواهد بود، مگر آن که هیأت مذکور در ماده 2 این مدت را حداکثر برای یک بار به مدت 6 ماه دیگر تمدید نماید.
تبصره(1) ـ ثبت موسسه در اداره ثبت اسناد و املاک شهرستانی انجام می شود که پروانه تأسیس موسسه برای آن محل صادر شده است.
تبصره(2) ـ ثبت موسسات حقوقی موکول به ارائه پروانه تأسیس از قوه قضائیه برای مدتی که در پروانه تعیین شده است خواهد بود. تمدید ثبت تابع تمدید پروانه می باشد.
تبصره(3) ـ موسسه مشاوره حقوقی تابع ضوابط و مقررات مربوط به موسسات غیر تجاری خواهد بود.
ماده19 ـ موسسه مشاوره حقوقی باید در محلی که در پروانه صادره درج شده است دایر شود و نمی‌توان عملاً فعالیت آن را در محل دیگری متمرکز نمود. در غیر اینصورت پروانه صادره ابطال می گردد مگر اینکه در خصوص تغییر محل قبلاً موافقت هیأت مذکور در ماده 2 کسب شده باشد.
تبصره ـ مفاد این ماده مانع از حضور شخص مشاور حقوقی در محاکم یا سایر مراجع شهر های دیگر به عنوان وکیل نمی باشد.
ماده20 ـ دارندگان پروانه فقط مجاز به تشکیل یک موسسه می باشند. ایجاد شعب و موسسات فرعی ممنوع و مستوجب تعقیب و تعطیلی موسسه و تمام شعب آن خواهد بود.
ماده21 ـ وظایف و تکالیف و مسئولیتهای مشاورین حقوقی و کارشناسان موضوع این آئین نامه همان است که در قوانین و مقررات و آئین نامه های مربوط به وکلای دادگستری و کارشناسان رسمی مقرر است.
ماده22 ـ مشاوران حقوقی موضوع این آئین نامه پس از اخذ پروانه به مدت دو سال مشاور حقوقی پایه 2 محسوب می شوند و تنها حق شرکت درمحاکم کیفری که به جرایم مستوجب تعزیر رسیدگی می کنند و نیز در محاکم حقوقی که به دعاوی با خواسته کمتر از صد میلیون ریال یا خواستة غیرمالی رسیدگی می کنند را دارند. پس از انقضای این مدت و به شرط نداشتن تخلف، پروانه مشاور به پایه (1)ارتقاء می یابد. دارندگان پروانه پایة (1) حق شرکت در کلیه محاکم اعم از حقوقی، کیفری و غیره را دارند.
تبصره(1) ـ اعمال مفاد این ماده مانع از حق ارائه مشاوره حقوقی از سوی مشاور در کلیه پرونده ها نمی باشد.
تبصره(2) ـ قبول شدگان در آزمون و مصاحبة مشاورة حقوقی باید قبل از اخذ پروانه متعهد شوند که حسب ارجاع هیأت موضوع ماده 2 این آئین نامه ارائه خدمات و مشاوره حقوقی ازسوی آنان به متهمان، شاکیان و اصحاب دعوایی که امکانات مالی لازم را برای استخدام وکیل ندارند با نرخهای کمتر و شرایط سهل خواستار شود.
تبصره(3) ـ آن دسته از مشاوران حقوقی که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به بالا می باشند می توانند درخواست صدور پروانه تخصصی در رشته ای که در آن رشته مدرک تحصیلی خود را اخذ کرده اند بنمایند. در چنین صورتی حق‌الوکاله و حق‌المشاوره آنها در پرونده های مرتبط با رشته تخصصی آنان 25 درصد بیش از مبالغ مذکور در ماده 23 خواهد بود.
ماده23 ـ حق‌الوکاله مشاورین و حق‌الزحمه کارشناسان حداکثر تا 60 % تعرفه وکلای پایه یک دادگستری و کارشناسان رسمی حسب مورد خواهد بود. میزان حق‌المشاوره توسط هیأت موضوع مادة 2 همه ساله تعیین خواهد شد.
ماده24 ـ موارد تخلف مشاورین حقوقی و کارشناسان موضوع این آئین نامه حسب مورد همان است که در مورد وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری در سایر قوانین و مقررات مقرر گردیده است. تنبیهات انتظامی این افراد عبارت است از توبیخ کتبی بدون درج در پرونده، توبیخ کتبی با درج در پرونده، عدم تمدید پروانه مشاوره حقوقی یا کارشناسی به طور موقت و لغو یا عدم تمدید پروانة مشاوره حقوقی یا کارشناسی به طور دائم.
تبصره ـ مرجع اعمال این تنبیهات هیأت موضوع ماده 2 آئین نامه خواهد بود.
ماده25 ـ این آئین نامه در اجرای ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17 /1 /1379، مجلس شورای اسلامی در 25 ماده و 9 تبصره تهیه شده و در تاریخ 23 /12 /1379، به تصویب رئیس قوه قضائیه رسید.
رئیس قوه قضائیه ـ سید محمود هاشمی شاهرودی
منبع سایت صلح
