هیئت وزیران در جلسه مورخ 8 /4 /1384 بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارتخانه های کار و امور اجتماعی، بازرگانی، کشور، نفت، صنایع و معادن، نیرو، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (121) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موضوع ماده (20) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ آیین نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی بند های (الف)، (ب)، (ج) و (د) ماده (121) تنفیذی قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، موضوع ماده (20) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383ـ
ماده 1 ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
2ـ سیستم انرژی بر: که از این پس به اختصار، سیستم نامیده می شود، شامل تمام فرآیندهای تولیدی و خدماتی و تأسیسات صنعتی و غیرصنعتی است که در آن انرژی مصرف، تبدیل یا منتقل می شود.
2ـ سیستم انرژی بر: که از این پس به اختصار، سیستم نامیده می شود، شامل تمام فرآیندهای تولیدی و خدماتی و تأسیسات صنعتی و غیر صنعتی است که در آن انرژی مصرف، تبدیل یا منتقل می شود.
3ـ معیارها و مشخصات فنی: استاندارد مصرف، بازده و شدت انرژی در تجهیزات، سیستم ها و سایر ویژگی های فنی آنها که به نحوی با مصرف انرژی مرتبط باشد.
4ـ بر چسب مصرف انرژی: صفحه حاوی اطلاعات مربوط به مصرف انرژی و یا بازده انرژی در هر کالا و مقایسه آن با معیارهای مصوب که قابل نصب بر روی کالاها باشد.
5ـ تجهیزات به سه گروه به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف ـ تجهیزات برقی: کلیه کالاها و دستگاه های مصرف کننده برق.
ب ـ تجهیزات نفتی: تمام کالاها و دستگاه های مصرف کننده فرآورده های نفتی انرژی زا.
ج ـ تجهیزات گازی: تمام کالاها و دستگاه های مصرف کننده گاز.
در صورتی که وسیله ای مصرف کننده چند نوع حامل انرژی باشد، در گروهی قرارخواهد گرفت که به طور عمده، مصرف کننده آن نوع حامل انرژی باشد.
6 ـ سیستم ها به چهار گروه، به شرح زیر تقسیم می شوند:
الف ـ سیستم های مصرف کننده برق: فرآیند های مصرف کننده برق و سیستم های صنعتی، عمومی و خدماتی، که به طور عمده مصرف کننده انرژی برق می باشند، از قبیل فرآیندهای متعلق به صنایع نساجی و پوشاک، فلزی، و ریخته گری و متالوژی، برق و الکترونیک.
ب ـ سیستم های مصرف کننده نفت و گاز: فرآیند های مصرف کننده نفت و گاز و سیستم های صنعتی عمومی و خدماتی، که به طور عمده مصرف کننده فرآورده های نفتی انرژی زا و گاز می باشند، از قبیل فرآیندهای صنایع غذایی، شیمیایی، سلولوزی، کانی غیر فلزی و متالوژی.
ج ـ نیروگاه ها.
د ـ پالایشگاه ها.
تبصره : درباره مواردی که در این ماده به آنها اشاره نشده است، در کارگروه موضوع ماده (2) این آیین نامه، تصمیم گیری خواهد شد.
فصل دوم ـ وضع ضوابط، استانداردها و مشخصات فنی
ماده 2 ـ کارگروه : متشکل از نمایندگان وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، مؤسسـه استـاندارد و تحقیقـات صنعتی، وزارتخـانه یـا سـازمان ذی ربــط ـ حســب مورد ـ می باشد، که وظیفه تصویب معیارها و مشخصات فنی را به عهده خواهد داشت و دبیرخانه آن ـ حسب مورد ـ در وزارت نیرو یا وزارت نفت مستقر خواهد شد، نمایندگان وزارت نیرو و وزارت نفت ـ حسب مورد ـ به عنوان رؤسای گروهها، انجام وظیفه می کنند.
ماده 3 ـ وزارت نیرو موظف است با مشارکت مستقیم مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و وزارتخانه های ذی ربط، با انجام کار تخصصی و کارشناسی لازم، نسبت به تهیه مشخصات فنی و معیارها، در خصوص تجهیزات مندرج در بند (5) ماده (1)، نیز سیستم های مندرج در بند (6) ماده (1) این آیین نامه، اقدام و برای تصویب به کار گروه پیشنهاد نماید.
ماده 4 ـ وزارت نفت موظف است با مشارکت مستقیم مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و وزارت صنعتی ذی ربط، با انجام کار تخصصی و کارشناسی لازم، نسبت به تهیه مشخصات فنی و معیارها در خصوص تجهیزات بند (5) ماده (1)، و نیز سیستم های مندرج در بند(6) ماده (1) این آیین نامه، اقدام و برای تصویب به کار گروه پیشنهاد نماید.
ماده 5 ـ وزارتخانه های نیرو و نفت موظفند با توجه به اولویت تجهیزات و سیستم هایی که انرژی بیشتری مصرف می کنند، یا امکان دستیابی به بهینه سازی در آنها سریع تر می باشد، معیارها و مشخصات فنی مربوط را به تدریج، طی دوره برنامه تهیه و به کار گروه ارسال نمایند.
ماده 6 ـ رؤسای کارگروه ها موظفند تا پایان تصویب معیارها و مشخصات فنی تمام تجهیزات و سیستم ها، با توجه به پیشنهادهای رسیده، تشکیل جلسه دهند و به بررسی و تصویب پیشنهادهای مذکور اقدام کنند و حداکثر یک هفته پس از تصویب، موارد را به مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ارسال نمایند.
ماده 7 ـ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مکلف است، علاوه بر درج مصوبات کارگروه مربوط در استانداردهای ملی، آنها را همانند استانداردهای اجباری، با رعایت مهلت های قانونی آگهی برای اجرا به مبادی ذی ربط و به ویژه به وزارت بازرگانی و گمرک ایران ابلاغ کند و بر اجرای الزامات قانونی مندرج در آیین نامه نظارت نماید.
ماده 8 ـ وزارتخانه های نفت و نیرو موظفند، با همکاری موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سه سال پس از تصویب ، معیارها و مشخصات فنی فوق را به روز نموده و به تصویب کار گروه برسانند.
ماده 9 ـ همه تولید کنندگان و وارد کنندگان تجهیزات و سیستم های موضوع این آیین نامه، ملزم به رعایت معیارها و مشخصات مصوب کار گروه می باشند و مؤسسه استاندارد تحقیقات صنعتی ایران، علاوه بر الزامات این آیین نامه، با استفاده از اختیارات خود، نظارت بر اجرای این معیارها را برعهده دارد.
ماده10 ـ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، موظف است نسبت به بازرسی، نمونه برداری و آزمون تمام تولیدات و واردات تجهیزات، اقدام و نظارت مستمر اعمال نماید و در صورت عدم انطباق محصولات با معیارها و مشخصات فنی مصوب کار گروه از تولید یا ورود آن جلوگیری نماید.
ماده 11 ـ وزارتخانه های نیرو، نفت، صنایع و معادن موظفند در صورت درخواست مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، در انجام فعالیت های بازرسی، نظارت و آزمایش های مربوط به معیارها و مشخصات فنی تجهیزات، همکاری لازم را به عمل آورند.
ماده 12ـ گمرک ایران موظف است با استعلام از مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، نسبت به تطبیق کالا با معیارها و مشخصات فنی مصوب کارگروه اقدام نماید و در صورت عدم تطبیق با معیارها و مشخصات فنی مصوب کارگروه از ورود کالا به کشور جلوگیری نماید.
تبصره ـ کالاهای وارداتی که گشایش اعتبار یا صدور بارنامه آنها، قبل از اعلام معیارها و مشخصات فنی توسط مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، صورت گرفته باشد، از شمول این ماده مستثنی می باشند.
فصل سوم ـ تعیین ساعات کار اصناف، واحدهـای خدمـاتی و اجتمـاعی در ایام سال
ماده 13 ـ به منظور حفظ و صیانت از منابع انرژی کشور و با هدف بهبود الگوی مصرف برق و برقراری انضباط اجتماعی، به ویژه در ماه های حداکثر مصرف برق، همه اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی (به جز موارد مستثنا در این آیین نامه) مکلفند ضمن کاهش مصرف برق، ساعات کار را که از طرف مراجع ذی ربط در این آیین نامه به آنها ابلاغ می گردد، رعایت نمایند.
ماده 14ـ ساعات کار اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی موجود در هر استان، در فصول مختلف سال، توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان شرکت ها یا ادارات تابعه وزارتخانه های بازرگانی، نیرو و کشور تعیین می گردد.
تبصره 1ـ کارگروه فوق در شهر تهران به ریاست وزارت بازرگانی تشکیل خواهد شد.
تبصره 2 ـ این طرح در سال اول، در شهرهای بزرگ، شامل تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز، کرج و اهواز، از سال دوم برای تمام مراکز استان ها و از سال سوم برای تمام شهرهای کشور، اجرا خواهد شد.
تبصره 3 ـ ساعات پایان کار اصناف، از طریق مجامع و اتحادیه های صنفی، به واحد های صنفی، برای اجرا ابلاغ می گردد، و در مناطقی که فاقد اتحادیه های صنفی می باشند، مراتب از طریق بخشداری ها و شهرداری ها، به واحدهای صنفی ابلاغ می گردد.
تبصره 4 ـ ساعت پایان کار واحدهای خدماتی و اجتماعی غیر مشمول قانون نظام صنفی، از طریق سازمان های مسؤول و ذی ربط آنها، برای اجرا ابلاغ می گردد.
ماده 15 ـ وزارت نیرو با همکاری مجامع و اتحادیه های صنفی و سازمان های مسؤول و ذی ربط، موظف است ساعات کار تعیین شده برای مناطق طبق این آیین نامه را، از طریق رسانه های گروهی به اطلاع عموم برساند.
ماده 16 ـ اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی زیر، از شمول طرح تنظیم و رعایت ساعت کار مستثنی می باشند:
الف ـ نانوائی ها و فروشگاه های نان فانتزی.
ب ـ رستوران ها و قهوه خانه ها، اغذیه فروشی ها و محل های صرف غذا و سالن های پذیرایی.
ج ـ هتل ها، متل ها، مهمانخانه ها، مسافرخانه ها و پانسیون ها.
دـ شعبه های نفت و جایگاه های فروش فرآورده های نفتی و گاز.
هـ ـ داروخــانه ها، مراکز بهداشتی و درمانی، مطب پزشکان و مراکز تشخیص پزشکی، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، رادیولوژی ها و سایر مراکز مشابه.
و ـ مراکز مذهبی، فرهنگی و تفریحی، نظیر مساجد، حسینیه ها، کتابخانه ها و موزه ها، سینماها و تئاتر.
ز ـ سوپر مارکت ها و خواربار فروشی ها.
ح ـ قنادی ها و گل فروشی ها.
ط ـ تعاونی ها و شرکت های حمل و نقل مسافر.
ی ـ از واحدهای صنفی: پنچرگیری و مکانیک اتومبیل با هماهنگی اتحادیه های ذی ربط.
ک ـ آن دسته از اصناف یا واحدهای خدماتی و اجتماعی که دایر بودن آنها بهتشخیص کارگروه موضوع ماده (14) این آیین نامه، پس از ساعت تعیین شده ضروری باشد.
ماده 17ـ تمام اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی مشمول تعیین ساعت کار، به منظور مشخص نمودن ساعات کار خود، موظف به نصب تابلو و علایمی که با همکاری وزارت نیرو و مجامع و اتحادیه های صنفی تهیه می شود، در محل کار خود می باشند.
ماده 18 ـ وزارت نیرو موظف است برای تمام اصناف و واحدهای خدماتی و اجتماعی مشمول این آیین نامه، که مصارف برق آنها بیش از ششصد (600) کیلو وات ساعت در ماه می باشد، کنتور دو تعرفه نصب نماید و بعد از ساعت کار تعیین شده طبق این آیین نامه، تا پایان حداکثر بار مصرفی (با تشخیص وزارت نیرو)، نرخ برق مصرفی را با پنجاه درصد (50 %) افزایش محاسبه و اعمال نماید.
ماده 19 ـ مجامع و اتحادیه های صنفی، با همکاری ادارات اماکن نیروی انتظامی و سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت و توزیع کالا و خدمات، مسؤول نظارت بر اجرای ساعات کار تعیین شده موضوع این آیین نامه می باشند.
تبصره ـ در شهرها و بخش هایی که فاقد سازمان های صنفی می باشند، مسؤولیت نظارت بر حُسن اجرای ساعات کار تعیین شده، بر عهده شهرداری ها و بخشداری هاست.
ماده 20ـ به واحدهای صنفی که ساعات کار تعیین شده را رعایت ننمایند، برای بار اول اخطار کتبی داده می شود و در صورت تکرار برای اعمال جریمه قانونی، به سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت کالا و توزیع کالا و خدمات معرفی می گردند.
ماده 21 ـ وزارت نیرو موظف است، سالانه گزارشی از نتایج و منافع حاصل از اجرای این بند را به هیئت وزیران تقدیم نماید.
فصل چهارم ـ تعیین ساعات کار کارخانه ها و صنایع و ضوابط مصرف انرژی در ایام سال
ماده 22ـ تمام مشترکین صنعتی برق، که میزان برق مصرفی آنها یک (1) مگاوات تا پنج (5) مگاوات می باشد، موظفند تعطیلات سالانه (غیر رسمی) و تعمیرات دوره ای مورد نیاز واحدهای خود را، در فاصله زمانی 15 تیر تا 15 شهریور هر سال، اجرا کنند و برنامه زمان بندی شده آنرا به وزارت نیرو اعلام نمایند.
تبصره ـ در صـورتی کـه مشـترکین مـذکور، ماهیـت تولیداتـشان فصـلی باشـد، با هماهنگی و تأیید وزارتخانه های ذی ربط، از مفاد ماده فوق مستثنا می گردند.
ماده 23 ـ تمام مشترکین صنعتی برق، که انشعاب آنها از شبکه بیش از پنج (5) مگاوات میباشد، موظفند تعطیلات سالانه (غیر رسمی) و تعمیرات اساسی مورد نیاز واحدهای خود را با هماهنگی و تأیید وزارتخانه های متبوع در فاصله زمانی 15 تیر تا 15 شهریور هر سال اجرا نمایند. وزارتخانه های ذی ربط موظفند تعطیلات و تعمیرات کارخانه ها و صنایع موضوع این بند را حداکثر تا پایان اردیبهشت هر سال به وزارت نیرو اعلام نمایند.
تبصره ـ موارد استثنا در کمیسیونی با شرکت برق منطقه ای و وزارتخانه صنعتی ذی ربط تعیین خواهد شد و در موارد مرتبط با وزارت نفت – حسب مورد – به جای نماینده شرکت برق منطقه ای، نماینده شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران یا شرکت ملی گاز ایران در جلسه کمیسیون شرکت خواهد کرد.
ماده 24 ـ تمام مصرف کنندگان صنعتی گاز طبیعی و نیروگاه ها، به استثنای استفاده کنندگان از گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه، موظفند در صورت وجود سوخت جایگزین، برنامه و مصرف سوخت سالانه خود را، به نحوی تنظیم نمایند که ضمن استفاده از سایر سوخت ها (با هماهنگی و تأیید وزارت نفت)، مصرف گاز طبیعی را در ماه های سرد (آذر ماه لغایت پایان اسفند ماه) تا حد ممکن تقلیل دهند.
تبصره 1 ـ اجرای مفاد این ماده، منوط به تأمین سوخت مایع به اندازه کافی، برای واحدهای مشمول خواهد بود.
تبصره 2 ـ مفاد این ماده در مورد شهرهایی اجرا خواهد شد که از نظر سازمان حفاظت محیط زیست مشکل زیست محیطی نداشته باشند.
ماده 25 ـ در صورت عدم رعایت مواد (22)، (23) و (24) این آیین نامه توسط مصرف کنندگان انرژی مشمول، وزارتخانه های نفت و نیرو مجازند، نسبت به تنظیم برنامه تأمین انرژی این واحدها اقدام نمایند.
ماده 26 ـ بهای انرژی مصرفی واحدهایی که مقررات مربوط به تنظیم برنامه فصلی را رعایت کنند، در سایر اوقات غیر اوج مصرف، ارزان تر محاسبه خواهد شد.
فصل پنجم ـ مقررات رعایت موازین مصرف انرژی در ساختمانها و واحدهای بزرگ صنعتی و تجاری
ماده 27 ـ مقررات و ضوابط مربوط به رعایت موازین مصرف انرژی در طراحی و ساخت ساختمان ها در بخش دولتی و غیر دولتی، به منظور پرهیز از اتلاف انرژی و تنظیم و اجرای روش های تشویقی در مورد ساختمان های موجود، برای به کارگیری موازین مصرف انرژی، توسط کار گروهی با مسؤولیت وزیر مسکن و شهرسازی و عضویت نمایندگان وزیران کشور، نفت، صنایع و معادن، نیرو، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور تهیه، تصویب و برای اجرا به دستگاه های اجرایی کشور و شهرداری ها ابلاغ می شود.
تبصره 1 ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است موازین مصوب کارگروه را برای لازم الاجرا شدن در طرح های عمرانی ابلاغ نماید.
تبصره 2 ـ وزارت مسکن و شهرسازی با همکاری وزارت کشور و سازمان های نظام مهندسی ساختمان، مسؤولیت نظارت و کنترل اجرای مفاد این ماده را به عهده دارد و دستگاه های اجرایی ذی ربط موظف به همکاری در این زمینه هستند.
ماده 28ـ وزارتخانه ها، سازمان ها، مؤسسات و شرکت های دولتی و دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، مانند شرکت ملی نفت ایران، همچنین شهرک های مسکونی و ساختمان هایی که قدرت الکتریکی خریداری شده توسط آنها، بیش از یک مگاوات یا مصرف سالیانه انرژی آنها بیش از هزار(1000) متر مکعب معادل نفت می باشد، موظفند حداکثر تا شش ماه پس از تصویب این آیین نامه، و بار دیگر سه سال بعد از آن، در ساختمان های بزرگ وابسته، نسبت به انجام ممیزی انرژی و عملیات لازم برای بهینه سازی مصرف انرژی اقدام کنند و گزارش آن را به وزارتخانه های نیرو، نفت و سازمان حفاظت محیط زیست ـ حسب مورد ـ ارسال نمایند.
ماده 29ـ واحدهای بزرگ صنعتی و تجاری که دیماند برق آنها بیش از پنج (5) مگاوات یا مصرف سوخت سالانه آنها پنج هزار (5000) متر مکعب معادل نفت کوره یا بالاتر می باشد، موظفند واحد مدیریت انرژی را در تشکیلات سازمانی خود ایجاد نمایند.
ماده 30 ـ واحدهای بزرگ صنعتی و تجاری موظفند زمینه های لازم را برای انجام ممیزی انرژی توسط وزارت نفت و نیرو فراهم نمایند.
ماده 31 ـ تا زمان تعیین و تصویب معیار مصرف انرژی در فرآیندها و سیستم های مصرف کننده انرژی، واحدهای بزرگ صنعتی باید، میزان مصرف انرژی خود را بر اساس دستورالعمل های وزارتخانه های نفت و نیرو که نتیجه انجام ممیزی انرژی می باشد، طبق برنامه زمان بندی ابلاغ شده کاهش دهند.
ماده 32ـ ضوابط و معیارها و مهلت های مناسب توسط کار گروهی متشکل از سازمـان مدیریت و برنامـه ریـزی و وزارت نیرو یـا وزارت نفـت و وزارتـخانه ذی ربـط ـ حسب مورد ـ تعیین خواهدشد.
ماده 33 ـ وزارتخانه های نفت و نیرو حسب مورد مجازند قیمت برق و گاز و فرآورده های نفتی مصرفی واحدهای صنعتی بزرگ (واحدهایی که سوخت سالانه آنها بیش از پنج هزار متر مکعب معادل نفت کوره، یا قدرت مورد استفاده آنها بیش از پنج مگاوات است) که ضوابط و معیارهای مصوب و اعلان شده موضوع ماده (121) قانون برنامه سوم را رعایت نمی‌کنند، پس از اخطار و اعطای فرصت مناسب حداقل یک سال برای تطبیق و اصلاح شرایط واحد مزبور با آن ضوابط، حداکثر تا بیست درصد افزایش دهند.
افزایش قیمت فقط در فاصله انقضای مهلت داده شده تا زمانی که ضوابط و مقررات توسط واحدهای مزبور رعایت نمی شود قابل اعمال خواهد بود.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمد رضا عارف
منبع سایت صلح
