۴-هتک حیثیت افراد از طریق انتساب اعمال دروغین (نشر اکاذیب)
ممکن است شما هم گاهی در سایت‌های خبری، کانال‌های تلگرام یا اینستاگرام اخبار دروغینی را که در مورد افراد منتشر می‌شود، دیده‌باشید. مثلا گاهی اخباری منتشر می‌شود مبنی بر این‌که شخص مشهوری از دنیا رفته، یا همسر دوم اختیار کرده یا ویلای بزرگی در فلان منطقه دارد و…
انتشار این قبیل اخبار که معمولاً برای جذب مخاطب یا با هدف بدبین کردن مردم نسبت به فرد خاصی منتشر می‌شوند، از نظر قانون جرم شناخته شده و مصداق بزه «نشر اکاذیب» است.
چند نکته درباره‌ی جرم نشر اکاذیب قابل توجه است که به اختصار بیان می‌شود:
۴-۱) برای تحقق جرم نشر اکاذیب لازم نیست که جرمی به کسی نسبت داده‌شود و کافی است که خبر منتشرشده دروغ باشد.
۴-۲) برای تحقق این جرم علم به دروغ بودن خبر لازم است. لذا اگر انتشاردهنده خبر با این تصور که خبر صحیح است، آن را منتشر نماید، مسئولیتی ندارد. مثلاً اگر یک سایت خبری در نتیجه‌ی سهل‌انگاری و اشتباه، خبری را منتشر کند که بعداً دروغ بودن آن مشخص شود، نمی‌توان جرم نشر اکاذیب را محقق دانست.
۴-۳) برای تحقق جرم نشر اکاذیب لازم است که انتشاردهنده قصد ضرر رساندن به فرد خاص یا برهم‌ریختن افکار عمومی را داشته باشد، اما لازم نیست که در عمل هم موفق شود به این هدف دست پیدا کند.
۴-۴) برای تحقق این جرم به هیچ وجه لازم نیست که شخص بزه‌دیده اثبات کند که ضرر مادی یا معنوی به او وارد شده است. همین که خلاف واقع بودن خبر اثبات شود، برای تحقق جرم کافی است. حتی اگر هیچ‌کس خبر دروغ منتشرشده را باور نکرده باشد، باز هم تاثیری در کاهش مسئولیت متهم ندارد.
۴-۵) گاهی دیده‌می‌شود روزنامه‌ها یا سایت‌های خبری، برای جلب‌توجه مخاطبان خود تیترهای مبالغه‌آمیزی در رسانه‌ی خود درج می‌کنند. در این صورت اگر مبالغه و بزرگ‌نمایی خبر بی‌تناسب و نابه‌جا باشد، می‌تواند از مصادیق این جرم تلقی شود.
۴-۶) ایجاد یک سایت یا پیج (صفحه) در فضاهایی مانند اینستاگرام و… به‌اسم یک فرد مشهور و گذاشتن محتواهایی به‌نام آن فرد، نشر اکاذیب محسوب می‌شود.
۴-۷) گاهی ممکن است عکس یا خبر منتشرشده صحیح باشد، ولی جزء اسرار خصوصی مردم باشد که راضی به انتشار عمومی آن نباشند. در‌این‌صورت ممکن است این رفتار مصداق جرم انتشار اسرار (موضوع ماده ۱۷ قانون جرائم رایانه‌ای) باشد.
۴-۸) جرم نشر اکاذیب در زمره‌ی جرائم قابل گذشت است. لذا برای آن‌که بتوان متهم را تعقیب قضایی نمود، لازم است بزه‌دیده با مراجعه به مرجع قضایی مبادرت به طرح شکایت و تقاضای رسیدگی‌نماید. هم‌چنین اگر شاکی بعد از طرح شکایت، حین رسیدگی و یا حتی بعد از پایان رسیدگی و صدور حکم مجازات، از شکایت خود صرف‌نظر نماید، پرونده مختومه می‌شود.
۵- هتک حیثیت از طریق انتساب جرم به فرد
امروزه متاسفانه شاهد هستیم که گاهی در فضای مجازی بدون هیچ دلیل قطعی، کسی را رشوه‌گیر، خائن، جاسوس، متهم به روابط نامشروع و … می‌کنند. نسبت دادن دروغ جرم به دیگران، جرم است و در اصطلاح حقوقی به آن افترا گفته می‌شود. تحقق بزه افترا مستلزم این‌است‌که:
اولاً- عملی که به شخص بزه‌دیده نسبت داده می‌شود، به‌موجب قانون جرم‌باشد.
ثانیاً- نسبت‌دهنده، این کار را با آگاهی و اراده انجام‌دهد و به‌نادرستی انتساب خود علم داشته باشد. لذا اگر کسی که جرم را نسبت داده، بتواند وقوع جرم را اثبات کند، مورد تعقیب قرار نمی‌گیرد.
یک نوع خاص از افترا وجود دارد که «قذف» نامیده می‌شود و مجازات آن سنگین‌تر از افترای عادی است. بر اساس ماده‌ی ۲۴۵ قانون مجازات اسلامی، قذف عبارت است از نسبت دادن جرایم جنسی به شخص دیگر، هرچند مرده باشد. برای تحقق قذف لازم است که عمل جنسی به‌طور صریح و روشن (از هر طریق مانند گفتار و نوشتار) به شخصی نسبت داده شود.
نکته‌ی جالب توجه این‌که انتشار عمومی اخبار مربوط به جرم جنسی و جرائمی که مربوط به عفت جامعه است، از این جهت که موجب اشاعه‌ی فحشا، زشتی و بدی می‌شود، ممنوع است و مطابق تبصره ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، حتی اثبات جرم هم مرتکب را از تعقیب رها نمی‌کند.
